04- Naar de heimat van Jon van de Graaf

Door de eeuwen heen zijn mensen op grote schaal verhuist. In de afgelopen 400 jaar zijn massa's mensen verkast van Europa naar de Amerika's en Afrikanen gingen als slaaf met ons mee en je vind Europese namen terug in het Amerikaanse telefoonboek. Nederland blijft juist heel homogeen. Ons roomblanke, vroom christelijke land krijgt pas sinds de jaren zestig kleur en cultuur door mensen uit onze kolonien en uit landen van waaruit  werkers hun geluk in Nederland komen zoeken. Voordat ik als zevenjarige naar het grote Zoetermeer verhuisde had ik zeggen en schrijven 1 niet blanke persoon gezien, een Afrikaanse dame die met een lokale missionaris was getrouwd. Iedereen in mijn dorp was protestant, gereformeerd en hervormd, en de meesten hadden typische achternamen voor die streek. Vink, Crielaard, Kenty, Klop, van Andel, Schmidt. En ondanks dat Nederland in 2020 veel meer gemengd is, studenten massaal van hun geboortegrond vertrekken om te gaan studeren in de stad om nooit meer terug te komen, zijn veel mensen nooit ver weggegaan van hun heimat. Typ maar eens wat achternamen in op de website van het Meertens Instituut, b.v.  van Andel, Bracke of Mentink en je zult versteld staan hoeveel mensen nog op een steenworp af wonen van hun voordouderlijke grond. Zo niet Jon. Hij heet van de Graaf en als je die naam intypt zie je een donkere vlek op dik honderd kilometer van zijn woonplaats Castricum. In Dordrecht en omgeving wonen er heel veel en dat kan kloppen want vlakbij ligt de Graafstroom en dat is waar Jon's familienaam zijn oorsprong vindt. De Graafstroom is een kanaal dat de rivier de Alblas stroomopwaarts verlengt en hielp bij het ontwateren van de kletsnatte Alblasserwaard. En de Graafstroom is vandaag ons eindpunt, in het dorpje Bleskensgraaf. Jon's heimat.

In de auto naar Bleskensgraaf verlaat ik de A27 ten noorden van Gorinchem en neem de provinciale weg naar Dordrecht. Ik moet denken aan de roadtrip die Jon en ik maakten in de midwest. Niks niks niks niks, boerderij, niks niks niks niks, boerderij, niks niks niks, ..... Wat is de Alblasserwaard leeg, ongelooflijk. Een paar Pelgrimspadlopers hadden er al over geschreven, en eigenlijk niet al te positief. Wij leerden vandaag dat het echt bijzonder is. Maar daarover later meer.

Ik ontmoet Jon bij de begraafplaats van Bleskensgraaf en met een omweg van vele kilometers, via de Noordtunnel en de Brienenoordbrug rijden we 50km naar Haastrecht waar ons begin is. Onderweg krijgt Jon telefoon van Marco. Zijn ex-vrouw en moeder van zijn twee kinderen ligt op sterven. Kanker, met naar schatting nog maar een week te leven. Negenenveertig jaar is ze, heel droevig verhaal.  We branden een kaarsje voor Chantal in de kapel van Maria Ter Weghe en tijdens het begin van de wandeling langs de Vlist spreken we er uitgebreidt over. Een les in leven.

Langs de Vlist passeren we prachtige boerderijen, veel ervan identiek. Het is bewolkt maar het dek is dun en de zon wil graag. We komen langs een kaasboerderij die ook koffie verkoopt, dat is mazzel! Terwijl het kaasmeisje de koffie zet nemen we elk een kolo kaas mee. Al keuvelend lopen we door Bonrepas naar de mooie zilverstad Schoonhaven. Ik ken dit gebied eigenlijk het beste van de schaatstochten die ik in het verleden nog heb mogen maken: de Twee Provincien, Drie Poldertocht.

In Schoonhoven galmen de sinterklaasliedjes  door de straten, hier nog wel. Hoog Catharijne is al volledig op kerst ingericht. Sinterklaas speelt een opvallend bescheiden rol dit jaar, zou het een kantelpunt zijn? Madelon had hier eigenlijk haar opleiding tot edelsmit willen volgen, maar haar nekhernia gooide roet in het eten. Wat ontzettend jammer eigenlijk.Nog een andere oud-Hollandse tractatie is de viskraam die op de Dam staat. Je moet het er van nemen op zo'n tocht dus we grijpen de mogelijkheid aan kopen een bijzonder smakelijke portie kibbeling.

Al smikkelend lopen we naar de waterpoort en op het hoot van d'n boot, kijken over de Lek, de volgende grote rivier die we over moeten tijdens onze camina. De pont neemt ons voor 70 cent per persoon naar de Alblasserwaard, waar we een vlugge blik werpen op het vestingstadje Nieuwpoort om vervolgens langs een modderig pad tussen een afvalstation en provinciale weg richting Groot Ammers te lopen. We gaan de dijk over en lopen de uiterwaard van de Lek naar het dorp, en scoren een bakje koffie. To Go. Dat is de nieuwe naam die binnen een paar maanden is ingeburgerd en die op de wandelFacebook pagina's en in de winkelstraten overal wordt gebruikt.  Groot Ammers doet zijn naam geen eer aan. Met een paar stappen lopen we het dorp uit, en kijken onze ogen uit op het absolute niks van de Alblasserwaard. De Molenkade verwend ons met vier werkende molens maar verder is leegte van de Alblasserwaard bijna beklemmend. je kunt er een lijn trekken van 15 km en geen enkele boom of bebouwing zien tegenkomen. Uren lopen we over paden, soms verhard, vaak niet, lange rechte lijnen van kilometers met niets dan riet, ganzen, en heel veel gras. Boerderijen in de verte en alleen aan de verre horizon een schoorsteen, een hoogspanningsmast. De zon komt te voorschijn en staat 15 graden boven de horizon, schijnt recht in ons gezicht en we krijgen het zowaar nog warm. 

Eindelijk komen we weer in de buurt van bebouwing en wel op een bijzondere plek: de Donk. De Donk is een bijna zes meter hoge heuvel, een oude rivierduin die als een eenzame bult in superplatte land ligt. Het doet surrealistisch aan als je vanuit het platte land in eens echt een stukje omhoog moet lopen, ongeveer honderd meter die heel onwerkelijk aanvoelt. Een paar boerderijen hebben hier een veilig plekje gevonden en geven het een gezellig gevoel.

Met de ondergaande zon lopen we Bleskengraaf in, de wind is weg en een paar mensen doen nog een ommetje in het laatste licht de dag. Wij vonden het een bijzondere tocht. De leegte van de Alblasserwaard maakten wij eigenlijk alleen mee met zeezeilen. Onze volgende etappe wordt ook bijzonder met als bestemming Woudrichem! Overnachten bij Bret en Joke, daar hebben wij echt heel veel zin in. 

Post scriptum:

Gisteren sprak ik met Wouter, mijn Zen meester. Hij is net terug van zijn drie maanden durende tocht naar Compostella die hij op de fiets aflegde en zijn eentje volbracht. Ik vroeg hem: is Compostella ver? Nee, zei hij. Het is gewoon elke dag een stukje en op een gegeven moment ben je er..